मधमाशी पालन व्यवसाय माहिती मराठी Madhmashi Palan Mahiti In Marathi – Madhmashi Information In Marathi : नमस्कार मित्रांनो, आज मी तुम्हाला मधमाशी पालन व्यवसाया बद्दल संपूर्ण माहिती सांगणार आहे म्हणून पोस्ट पूर्ण वाचा आणि आवडल्यावर तुमच्या मित्रांना शेयर करायला विसरु नका धन्यवाद..
Madhmashi Information In Marathi
मधमाशी पालन व्यवसाय माहिती Madhmashi Palan Mahiti In Marathi – Madhmashi Information In Marathi
मधमाशी पालन हे असे काम आहे जे शेतीशी संबंधित सर्वांगीण फायदेशीर व्यवसाय आहे. आज शहरीकरणामुळे शेतीयोग्य जमिनीची कमतरता आहे, त्यामुळे शेतकऱ्यांना नफा वाढवण्यासाठी इतर व्यवसायांवर लक्ष केंद्रित करावे लागत आहे. सर्वोत्तम पर्याय म्हणजे मधमाशीपालन हा एक काटकसरी (कमी खर्चाचा) शेतीचा मार्ग आहे. त्याचबरोबर जिथे जिथे मधमाश्या पालनाचे काम केले जाते तिथे आजूबाजूच्या शेती आणि फळबागांच्या उत्पादनात वाढ होते. आणि मधमाश्या देखील पर्यावरण स्वच्छ ठेवण्यासाठी प्रभावी आहेत. इतर फायद्यांबरोबरच हे प्रामुख्याने मध आणि मेण मिळविण्यासाठी पाळले जाते. शेतकऱ्यांनी शेतीच्या कामासोबतच हा व्यवसाय स्वीकारला तर त्यांचे उत्पन्न आणखी वाढेल आणि त्यांच्याशी प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षपणे जोडलेल्या लोकांनाही रोजगार मिळेल. त्यामुळे मधमाशीपालन, आणि त्याची देखरेख, फायदे इत्यादींविषयी सविस्तर माहिती घेऊया.
मधमाशीचे कुटुंब व त्यांच्या आढळलेल्या प्रजातींचा परिचय
मधमाशी हा एक कीटक प्राणी आहे जो नेहमी एका थव्यात असतो. आणि या थव्याची एक राणी असते. 100 ते 200 नर मधमाश्या असतात. आणि बाकीच्या मधमाश्या कामगार असतात.
राणी मधमाशी: ही कीटकांच्या थव्याची प्रबळ मादी असते. ती इतर सर्व मधमाशांपेक्षा आकाराने मोठी असते. मधमाशांची संख्या वाढवणे हे तिचे काम असते. राणी मधमाशीची अंडी घालण्याची क्षमता तिच्या प्रजातींवर अवलंबून असते. परदेशी प्रजातींची राणी एका दिवसात 1500 ते 1800 अंडी घालते. भारतीय मधमाशांच्या प्रजातींमध्ये ही संख्या 900 ते 1000 पर्यंत आहे. तिचे आयुष्य 2 ते 3 वर्षे असते.
कामगार मधमाशी: सर्व काम त्यांच्याकडून केले जाते. मध गोळा करणे, अंड्याची काळजी घेणे, शत्रूंपासून त्यांचे संरक्षण करणे, पाणी आणि परागकण स्रोत शोधणे ही सर्व कामे कामगार मधमाश्या करतात. त्यांचे आयुष्य 2 ते 3 महिने असते. त्या आकाराने सर्वात लहान असतात. त्यांची संख्या हजारोंच्या घरात असते.
नर मधमाशी: नर मधमाशीचे कार्य फक्त राणी मधमाशीशी संभोग करणे असते आणि नर मधमाशी संभोगानंतरच मरते याशिवाय ती इतर कोणतेही काम करत नाही. नर मधमाशीचा आकार राणी मधमाशीपेक्षा किंचित लहान असतो.
भारतात आढळणाऱ्या मधमाशांच्या प्रजाती
- एपीस इंडिका (apis indica)
- एपीस मेलिफेरा (Apis mellifera)
- एपीस फ्लोरिय (apis florii)
- एपीस डोंरसेटा (Apis dorsetta)
मधमाशी पालनासाठी लागणारे साहित्य
- लाकडापासून बनवलेले सायलेंट हाउस जिथे मधमाश्या ठेवल्या जातात त्याच्या आत लाकडात अनेक फ्रेम्स असतात ज्यामध्ये मधमाशांच्या पोळ्या असतात. 2 फ्रेममधील अंतर 8MM असावे.
- ड्रमप्रमाणे असलेल्या मध डिस्पेंसरमध्ये मध्यभागी एक हँडल असलेली रॉड असते ज्यामध्ये जाळी जोडलेली असते ज्यामध्ये मधाचे पोळे घातले जातात आणि फिरवले जातात ज्यामुळे ड्रमच्या पृष्ठभागावर मध गोळा केला जातो.
- हात झाकणारे हातमोजे आणि मध काढताना मधमाशी चावणे टाळण्यासाठी चेहरा झाकण्यासाठी मास्क.
- मधमाश्या पकडण्यासाठी कापडी पिशवी वापरली जाते, तिचे एक टोक बंद केले जाते आणि दुसरे टोक दोरीने ओढताना बंद केले जाते.
आम्ही आधीच सांगितले आहे की मधमाशांची काळजी आणि संरक्षण ऋतूनुसार केले पाहिजे कारण वेगवेगळ्या ऋतूंमध्ये मधमाशांना विविध रोग आणि शत्रूंचा धोका असतो त्यामुळे प्रत्येक ऋतूमध्ये योग्य काळजी घेणे आवश्यक आहे. त्यामध्ये कोणत्या प्रकारची सुरक्षा कशी व्यवस्था करावी. चला जाणून घेऊया.
थंडीच्या ऋतूमध्ये काळजी: मधमाशांचे हिवाळ्यापासून संरक्षण करणे आवश्यक आहे, हिवाळ्यात प्रचंड थंडी असते, त्याचा विपरीत परिणाम मधमाशांवर होतो, मधमाशांच्या पेट्या प्रवेशद्वाराशिवाय सर्व ठिकाणी झाकून ठेवाव्यात. आणि बॉक्समधून पृष्ठभागावर गोणपाट किंवा सॅक देखील घातली पाहिजे. आणि पेटी अशा ठिकाणी ठेवावी, जिथे सूर्यप्रकाश पोहोचेल, मधमाशांच्या काम करण्याच्या क्षमतेवर त्याचा कमी परिणाम होईल. ज्या ठिकाणी शीतलहरीचा प्रादुर्भाव असतो, त्या ठिकाणी मध आणि परागकणांची पुरेशी मात्रा असल्याची खात्री करावी.
वसंत ऋतूमध्ये मधमाश्यांची काळजी: मधमाशांसाठी हा सर्वोत्तम ऋतू आहे. या ऋतूत परागकण पुरेशा प्रमाणात उपलब्ध असतात. थंडीपासून संरक्षण करण्यासाठी झाकलेले बॉक्स उघडून स्वच्छ करावेत. या ऋतूमध्ये जास्त देखरेख करावी लागत नाही आणि इतर ऋतूपेक्षा जास्त उत्पादन मिळते.
उन्हाळ्यात मधमाश्यांची काळजी: उन्हाळ्यात मधमाशांची जास्त काळजी घ्यावी लागते यासाठी पेटीला पांढऱ्या रंगात रंगवावा. ज्याद्वारे अंतर्गत तापमान नियंत्रित केले जाते. आणि शांत घरे सावलीच्या ठिकाणी ठेवावीत. यासोबतच पाण्याचीही योग्य व्यवस्था करावी कारण उन्हाळ्याच्या दिवसात सर्व सजीवांना पाण्याची गरज असते.
पावसाळ्याच्या दिवसात मधमाश्यांची काळजी: पावसाळ्याच्या दिवसात कीटकांचा धोका असतो. यासाठी मधमाश्यांच्या पेट्या स्वच्छ ठिकाणी ठेवाव्यात. आणि पेट्यांचे आतील भाग स्वच्छ केले पाहिजेत. जुन्या पोळ्या बाहेर फेकून द्याव्यात. आणि पेट्या स्टँडच्या आधाराने जमिनीच्या वर ठेवाव्यात आणि स्टँडच्या पृष्ठभागावर पाण्याने भरलेल्या भांड्यांवर ठेवावे जेणेकरून कीटक पेटीपर्यंत पोहोचू शकणार नाहीत.
मधमाशी पालनासाठी योग्य वातावरण
मधमाशीसाठी सर्वात योग्य वातावरण आहे बागेत किंवा जिथे जास्त झाडे आहेत अश्या ठिकाणी. मधमाशीपालन हे फुलशेतीबरोबरच अधिक फायदेशीर ठरते. मधमाश्या पिकांच्या परागीकरणात खूप मदत करतात. त्यामुळे पीक उत्पादनात 20 ते 80 टक्के वाढ होऊ शकते. सूर्यफूल, गाजर, मिरची, सोयाबीन, खसखस मसूर हरभरा, लिंबू, टेंजरीन, आवळा, पपई, पेरू, आंबा, संत्री, मौसमी, द्राक्षे, निलगिरी आणि गुलमोहर यांसारखी फळझाडे असलेल्या भागात मधमाशीपालन सहज करता येते.
मधमाशी पालनासाठी पात्रता
आजच्या काळात मधमाशी पालनासाठी विशेष पात्रतेची गरज नाही. अल्पशिक्षित व्यक्तीही या व्यवसायाचे प्रशिक्षण घेऊन स्वत:चा व्यवसाय सुरू करू शकतो.
प्रशिक्षण शुल्क देखील जास्त नाही. तुम्ही कोणत्याही संस्थेतून केवळ 500, 100 रुपयांमध्ये प्रशिक्षण घेऊ शकता. तुम्हाला कृषी विज्ञान केंद्र किंवा कृषी विभागाकडून मोफत प्रशिक्षण मिळेल. या प्रशिक्षण शिबिरांमध्ये तुम्हाला मध उत्पादनासाठी योग्य वातावरण, नवीन उपकरणे आणि व्यवस्थापन व नवीन तंत्राविषयी योग्य माहिती, अधिक मध उत्पादन करणाऱ्या मधमाश्यांच्या प्रजाती, जाती सुधारणा आणि रोग प्रतिबंधक आणि शास्त्रीय पद्धतीची माहिती योग्य पद्धतीने मिळेल.प्रशिक्षण दिले जाते. या सर्व ज्ञानाने तुम्ही तुमचा व्यवसाय आणखी वाढवू शकता.
मधमाशी पालनाचे फायदे
- मधमाशी पालन व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आपण कमी वेळेत अधिक नफा मिळवू शकता.
- मधमाशीपालन समूह किंवा व्यक्तीद्वारे सुरू करता येते बाजारात मध आणि मेणाची मागणी खूप जास्त आहे.
- मधमाशीपालन कमी उत्पन्न देणाऱ्या शेतातही केले जाऊ शकते जेथे मेणाचे मोठ्या प्रमाणात उत्पादन होऊ शकते.
- मधमाशी पालनासोबतच त्याचा पर्यावरणावरही सकारात्मक परिणाम होतो.
- सूर्यफूल इत्यादी विविध प्रकारच्या फुलांच्या वनस्पतींचे उत्पादन प्रमाण वाढवण्यात मधमाश्या महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
मधमाशी पालन कर्ज योजना काय आहे?
मधमाशी पालन योजना ही केंद्र सरकारने सुरू केलेली महत्त्वाची योजना आहे. देशातील शेतकरी तसेच बेरोजगारांना मधमाशी पालनासाठी प्रोत्साहित करणे हा सरकारची ही योजना सुरू करण्याचा मुख्य उद्देश आहे. मधमाशीपालन व्यवसाय करणाऱ्यांनाही या कामासाठी शासनाकडून कर्ज स्वरूपात आर्थिक मदत केली जाते, तसेच कर्जावर अनुदानही दिले जाते. वास्तविक भारतातील हवामान मधुमक्षिका पालनासाठी अनुकूल आहे, त्यामुळे मधमाशीपालन करून शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढविण्यासाठी सरकारने ही योजना सुरू केली आहे.
या योजनेंतर्गत मधमाशी पालनासाठी सरकारकडून 2 ते 5 लाख रुपयांचे कर्ज दिल्यास. त्यापैकी एकूण खर्चाच्या 65 टक्के कर्ज शासनाकडून आणि 25 टक्के अनुदान खादी ग्रामोद्योगद्वारे दिले जाते. एकूणच, या कामासाठी, तुम्हाला तुमच्या फक्त 10 टक्के रक्कम गुंतवावी लागेल. आपणास सांगूया की नुकतेच सरकारने देशातील प्रत्येक राज्यात 50 मधमाशांचे उद्दिष्ट ठेवले आहे आणि त्यासाठी राष्ट्रीय कृषी विकासाकडून 50 टक्के अनुदान देण्याची घोषणा केली आहे.
मधमाशी पालन कर्ज योजनेसाठी कागदपत्रे
- आधार कार्ड (Aadhar Card)
- अधिवास प्रमाणपत्र (Domicile Certificate)
- बँक पासबुक (Bank Passbook)
- मोबाईल नंबर (Mobile Number)
- पासपोर्ट साइज फोटो (Passport Size Photo)
मधमाशी पालन कर्ज योजनेसाठी अर्ज कसा करावा?
- मधमाशी पालन कर्ज योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी सर्वप्रथम तुम्हाला राष्ट्रीय मधमाशी पालन आणि मध अभियानाच्या अधिकृत वेबसाइटवर जावे लागेल.
- होम पेजवर तुम्हाला मधमाशी पालन कर्ज योजनेच्या लिंकवर क्लिक करावे लागेल.
- आता तुमच्या समोर एक पेज उघडेल ज्यामध्ये दिलेली मार्गदर्शक तत्त्वे काळजीपूर्वक वाचा आणि पुढील वर क्लिक करा.
- तुमच्या समोर एक अर्ज उघडेल जो तुम्हाला डाउनलोड करावा लागेल.
- अर्ज काळजीपूर्वक भरल्यानंतर तो तुमच्या जवळच्या मधमाशी पालन केंद्रात जमा करावा लागेल.
- जर तुमची विभागाकडून या व्यवसायासाठी निवड झाली तर तुम्हाला प्रशिक्षण आणि व्यवसाय सुरू करण्यासाठी या योजनेअंतर्गत कर्ज दिले जाईल.
मध खाण्याचे फायदे – मध खाण्याचे फायदे सांगा – सकाळी मध खाण्याचे फायदे Benefits of honey in marathi
लोक मधाचा वापर त्यांच्या फायद्यासाठी अनेक प्रकारे करतात.
- मधामुळे शरीराला ऊर्जा मिळते.
- रक्त स्वच्छ करण्यासाठी मध खूप मदत करते.
- घशाच्या संसर्गासाठी मध वरदानापेक्षा कमी नाही.
- एक चमचा मधासोबत लोणी खाल्ल्याने ताप येत नाही.
- मुलांना रोज एक चमचा मध खाऊ घातल्यास त्यांची स्मरणशक्ती वाढते.
- खोकला, सर्दी, पचनसंस्था, डोळ्यांचे विकार, सौंदर्य प्रसाधने यामध्येही याचा उपयोग होतो.
- मधामुळे शरीरातील थकवा दूर होण्यास मदत होते.
- लिंबूपाणीमध्ये मध मिसळून सेवन केल्याने लठ्ठपणा कमी होतो.
Tags: मधमाशी पालन व्यवसाय माहिती, मधुमक्षिका पालन केंद्राची माहिती, Madhmashi Information In Marathi, Madhmashi Palan Mahiti In Marathi, honey bee farming information in marathi, मध खाण्याचे फायदे, मध खाण्याचे फायदे व तोटे, हळद आणि मध खाण्याचे फायदे, लसूण व मध खाण्याचे फायदे, सकाळी मध खाण्याचे फायदे, ज्येष्ठ मध खाण्याचे फायदे, मध खाण्याचे फायदे सांगा.